Fólkapensjón

Øll, sum eru 67 ár og lúka lógarlýstu treytirnar hava rætt til fólkapensjón, sí eisini brotið niðanfyri um treytir. Pensjónsupphæddin valdast, hvussu leingi ein hevur búð í danska ríkinum.

Tá søkt verður um fólkapensjón í Føroyum, er umráðandi at svara teimum spurningum á umsóknarblaðnum, sum viðvíkja ríkisborgaraskapi og møguligum bústaði í útlandinum.

Almannaverkið virkar tá sum millumliður millum londini, til málið er avgreitt.

Høvuðsreglan er, at tann, sum fær fólkapensjón:

• er danskur ríkisborgari ella er gift/-ur við ella seinast hevur verið gift/-ur við donskum ríkisborgara
• hevur fastan bústað í Føroyum ella hýru við føroyskum skipi
• hevur havt fastan bústað í danska ríkinum í minsta lagi í 3 ár, tá ið viðkomandi var millum 15 og 67 ár

Allar tríggjar treytirnar skulu vera loknar

Um tú ikki lýkur treytirnar um danskan ríkisborgararætt, men hevur havt fastan bústað í Føroyum í minsta lagi 10 ár og búð her helvtina av nevnda tíðarskeiði beint áðrenn pensjónsaldur, skalt tú venda tær til Almannaverkið at spyrja ella frætta nærri.

Um tú hevur búð ella arbeitt í Norðurlondum ella øðrum landi, sum avtala er gjørd við, hevur tú møguliga rætt til fólkapensjón í fleiri londum. Hetta kann vera treytað av, at tú hevur goldið inn til sosialu trygdarskipanina í landinum. Vend tær til Almannaverkið um meiri kunning. Meir fæst eisini at vita undir brotinum “Búð og arbeitt uttan fyri Føroyar”.

Innvunnin pensjón fyri bústaðartíð og arbeiðstíð

Hevur tú búð 40 ár tilsamans í Føroyum, Grønlandi og Danmark, frá tí tú vart 15 til 67 ár, kanst tú fáa fulla fólkapensjón. Hevur tú búð styttri enn 40 ár í nevndu londum, hevur tú rætt til fólkapensjón í samsvari við bústaðartíðina. Fólkapensjónin verður útgoldin sambært galdandi lóg í tí landi, har tú býrt.

Tá ein fólkapensjónistur flytur til Danmarkar ella Grønlands, flytur hann uttan umsókn yvir til danska ella grønlendska fólkapensjón.

Fólkapensjón er sett saman av grundupphædd og viðbót.

Viðbótin verður ávirkað av tí inntøku, sum tú hevur umframt pensjónina. Sum inntøka verður roknað øll skattskyldug inntøka, undantikið sosialar pensjónir og útgjald úr Samhaldsfasta.

Afturat skattskyldugu inntøkuni skal leggjast netto kapitalvinningur, herundir rentuinntøka, inntøka av partabrøvum, lánsbrøvum og øðrum.

Viðbótin verður bert lækkað, um ársinntøkan er hægri enn kr. 61.900 kr,- (sonevnda frádráttarfría inntøkuupphæddin). Hvat ávirkar viðbótina er ymiskt. Tað valdast eitt nú, um tú ert stakur ella giftur pensjónistur, og um makin er pensjónistur ella ikki.

Lækking av viðbót til giftar fólkapensjónistar vegna inntøku
Meginreglan er, at fíggjarstøðan hjá giftum fólkapensjónistum, har bæði fáa fólkapensjón, verður viðgjørd samlað. Hetta merkir, at hava tú og hjúnafelagi tín eina samlaða inntøkan útyvir fólkapensjónina og útgjald úr Samhaldsfasta, sum er hægri enn frádráttarfría inntøkuupphæddin, Kr. 61.900,- fyri hvønn (123.800 kr. samla), ávirkar inntøkan pensjónsviðbótina hjá tykkum báðum. Viðbótin til fólkapensjón hjá tær og hjúnafelaganum verður tá lækkað við grundarlagi í helvtini av samlaðu inntøkuni hjá tykkum báðum.

Eru bæði tú og hjúnafelagin fólkapensjónstar, ella blivu tit bæði fólkapensjónistar áðrenn 1. januar 2020, ber til hjá tykkum at søkja Almannaverkið um at fáa broytt útrokningina av fólkapensjónini soleiðis, at pensjónin einans verður roknað eftir egnari inntøku. Treytin er, at bæði tú og hjúnafelagin fáa útgoldið fólkapensjón. Ivast tú í onkrum, ert tú altíð vælkomin at venda tær til Almannaverkið.

Far inn á roknimaskinuna og fyll út røttu persónsupplýsingar tínar og fá eina vegleiðandi. 

Flytur tú sum fólkapensjónistur til annað land, er ikki víst, at tú fært fólkapensjónina við tær. Spyr teg fyri á Almannaverkinum, so tú ikki kemur í eina óhepna støðu.

Búð í danska ríkinum, Føroyum, Danmark ella Grønlandi

Hevur tú búð í Føroyum, Danmark ella Grønlandi verður bústaðartíðin í londunum løgd saman og fólkapensjón útgoldin sambært lógunum í tí landinum, tú býr í, tá tú skalt fáa fólkapensjón.

Búð í Norðurlondum

Um fólkapensjónistur, sum er búsitandi í Føroyum, hevur búð í einum av hinum Norðurlondunum t.d. Íslandi, Noregi, Svøríki ella Finnlandi í minst trý ár í aldrinum frá 15 til 67 ár, kann hann hava rætt til fólkapensjón frá tí landinum ella teimum londunum.

Umsóknin um pensjón verður viðgjørd sambært lógunum í viðkomandi landi, og lýkur umsøkjarin treytirnar, verður pensjón játtað í mun til árini, hann hevur búð har.

Ger vart við hetta á umsóknarblaðnum, tá ið tú søkir um fólkapensjón, og set teg í samband við Almannaverkið at fáa greiði á hesum viðurskiftum.

Almannaverkið søkir tína vegna um pensjón úr hinum Norðurlondunum.

Búð í øðrum londum

Um fólkapensjónistur, sum er búsitandi í Føroyum hevur búð og arbeitt í øðrum londum, kann vera, at hann hevur innvunnið sær pensjón í nevndu londum. Ger vart við hetta á umsóknarblaðnum, tá ið tú søkir um fólkapensjón, og set teg í samband við Almannaverkið at fáa greiði á hesum viðurskiftum.

Full pensjón ella ikki

Full pensjón verður roknað sum 40/40, t.v.s. at hevur tú verið búsitandi í 40 ár ella longri í einum landi, hevur tú rætt til fulla pensjón. Hevur tú haraftrat verið búsitandi t.d. 5 ár í Íslandi, kanst tú søkja um fólkapensjón haðani eisini. Eru treytirnar annars loknar, verður pensjónin játtað við 5/40. Verður fólkapensjón innvunnin í øðrum landi, verður føroysk pensjón ikki innvunnin í sama tíðarskeiði.

Tá søkt verður um fólkapensjón í Føroyum, er umráðandi at svara teimum spurningum á umsóknarblaðnum, sum viðvíkja ríkisborgaraskapi og møguligum bústaði í útlandinum.

Almannaverkið virkar tá sum millumliður millum londini, til málið er avgreitt.

Nærri upplýsingar fáast við at venda sær til Almannaverkið.

Hevur tú sum pensjónistur ikki ráð at gjalda útreiðslur, sum eru neyðugar og rímiliga grundaðar, kanst tú hava rætt til persónliga viðbót. Viðbótin kann annaðhvørt vera fult ella partvíst gjald av stakútreiðslu ella afturvendandi útreiðslu.

Ein ítøkilig meting skal gerast av tínum fíggjarligu viðurskiftum, áðrenn viðbótin kann játtast. Viðbót verður bert veitt, um útrokningin vísir, at tú ikki hevur ráð til útreiðsluna.

Hevur tú ogn, sum kann nýtast at gjalda útreiðsluna, t.d. innistandandi í peningastovni, hevur Almannaverkið ikki heimild at gjalda tær viðbót.

Almannaverkið skal hava umsókn um stuðul, áðrenn tú bindur teg til útreiðsluna.

Pensjónistar kunnu hava rætt til brennistuðul.

Treytin fyri at fáa brennistuðul er:

• at stakur pensjónistur ikki hevur hægri ársinntøku umframt pensjónina enn 60.000 kr.
• at giftur pensjónistur saman við hjúnafelaga ella samlivandi ikki hava hægri ársinntøku umframt pensjónina enn 80.000 kr. Hjún, sum bæði eru pensjónistar, fáa eina felags viðbót, sum verður útgoldin við einari helvt til hvønn.
• Viðbótin verður ikki latin fyritíðarpensjónistum, ið búgva á stovni, sum er góðkendur sambært lóg um almenna trygd og tænastu.

Býrt tú uttanlands og fært fulla ella partvísa fólkapensjón úr Føroym, eru nøkur viðurskiftir, ið tú skalt verða varugur við. 

1. Tú skal hava eitt virkið P-tal hjá TAKS
2. Tú skal hava eina virkna bankakontu í einum føroyskum peningastovni.
3. Lív- og inntøkuváttan:
   1. Árliga sendir Almannaverkið tær umbøn um lív- og inntøkuváttan (fyrst í septembur)
   2. Báðar váttaninar skulu sendast Almannaverkinum
   3. Eisini kanst tú senda váttaninar inn umvegis vangan og viðhefta viðkomandi skjøl. 
   4. Freistin at lata inn er sett til 15. oktobur.
   5. Móttekur Almannaverki ikki váttaninar, steðgar pensjónin um ársskifti. Pensjónin verður tó sett í verk aftur, tá ið váttaninar eru móttiknar.
4. Skiftir tú bústað uttanlands, mást tú boða Almannaverkinum frá hesum, so vit kunnu dagføra tínar bústaðarupplýsingar.

Eru ivamál hesum viðvíkjandi, set teg í samband við Almannaverkið.

Býrt tú í Danmark ella Grønlandi, hevur tú ikki rætt til fólkapensjón úr Føroyum.